Miasteczko Wodzisław, świętokrzyskie

13 września 2021

W Polsce jest bardziej znany Wodzisław Śląski, który znajduje się w województwie śląskim, tuż przy granicy z Czechami. Wodzisław Świętokrzyski (kiedyś Włodzisław), o którym dziś będzie mowa, jest często pomijany przez turystów. Wodzisław w świętokrzyskiem jak każde miasto ma swoją historię oraz zabytki. Miasteczko usytuowane jest w powiecie jędrzejowskim, tuż przy granicy z województwem małopolskim. Osada jest siedzibą gminy Wodzisław. Warto też dodać, że jest to „młode” miasto, gdyż przywrócono mu prawa miejskie stosunkowo niedawno, a mianowicie 1 stycznia 2021. Pragnę podkreślić, że bardzo lubię małe miasteczka, które są pewne uroku, a takim jest właśnie Wodzisław. Zapraszam na spacer po wodzisławskich uliczkach.

Trochę historii…

Wodzisław był miastem królewskim. Osada została założona przez Władysława Łokietka. Nie jest jednak znana dokładna data powstania miejscowości. Do roku 1867 Wodzisław posiadał prawa miejskie.

Jak wynika z opowiadań Janka z Czarnkowa, w roku 1370 król Kazimierz Wielki, tuż przed samą śmiercią, zapisał miasto Wodzisław synom niejakiego Zbigniewa. Historycy nie są pewni tego, czy została spełniona wola króla. To samo tyczy się innych zapisów w testamencie władcy.

Jan Długosz nie wspomina o Wodzisławiu w swojej Kronice, chociaż chętnie pisze o powstaniu okolicznych kościołów (m.in. w niedalekich Mieronicach Wodzisławskich). Dlaczego kronikarz milczał w kwestii Wodzisławia? Historycy nie są w stanie udzielić odpowiedzi na powyższe zapytanie. Zapewne był jakiś powód tego milczenia, ponieważ Długosz był człowiekiem o dużej erudycji.

Wodzisław posiadał także zamek, wzniósł go Jan Lanckoroński (zmarł w 1561). W okresie późniejszym obiekt został przebudowany na pałac.

W XVI wieku Wodzisław był małą osadą rzemieślniczą. Miejscowość w przeszłości należała do Wodzisławskich i Lanckorońskich. Około roku 1550 miejscowy kościół przekazano kalwinom. Warto też dodać, że Wodzisław był jednym z większych ośrodków kalwinizmu w Małopolsce. Najbardziej znanym kaznodzieją kalwińskim w Wodzisławiu i okolicy był Marcin Krowicki. Kolejny dziedzic osady Samuel Lanckoroński w I połowie XVII stulecia wyrzucił z Wodzisławia kalwinistów, a sam powrócił do katolicyzmu. Nakazał zburzyć zbór kalwiński, a na jego miejscu powstał kościół katolicki. W tamtym okresie do Wodzisławia zaczynają przybywać Żydzi, dla których została wybudowana okazała synagoga. W roku 1746 miał miejsce pożar miejscowego kościoła, odbudował go około roku 1787 dziedzic Wodzisławia Maciej Lanckoroński. Pragnę też dodać, że w kościele wodzisławskim pochowani są Lanckorońscy.

W wieku XIX mieszkańcy miasta aktywnie brali udział w powstaniu listopadowym oraz styczniowym.

Ostatnim dziedzicem Wodzisławia był Antoni Lanckoroński.

1 stycznia 2021 roku Wodzisławowi przywrócono prawa miejskie.