Września – miasto małych bohaterów, wielkopolskie

„Września to miasto, które w 1901 r. dało wielkie świadectwo patriotyzmu. W obronie polskiego języka i polskiej kultury stanęły dzieci – uczniowie miejscowej Katolickiej Szkoły Ludowej. Protest rozpoczął się na przełomie marca i kwietnia 1901 r. wraz z odczytaniem przez inspektora szkolnego, dr. P. Wintera, pisma regencji, informującego o wprowadzeniu z nowym rokiem szkolnym (rok szkolny rozpoczynał się w kwietniu) nakazu nauczania religii i śpiewu kościelnego w języku niemieckim…”(muzeum.września.pl)

Września i dzieci wrzesińskie

Września to miasto powiatowe w województwie wielkopolskim, które znajduje się nieopodal Poznania. Miejscowość ta posiada wygodne położenie geograficzne, jest to też ważny węzeł komunikacyjny. Z Wrześni bardzo szybko dojedziemy do stolicy regionu, Gniezna, Jarocina, Szamotuł, Wronek czy Piły.

Września zasłynęła w 1901 roku, kiedy to dzieci polskie (uczniowie miejscowej katolickiej szkoły) zorganizowały strajk przeciwko władzom pruskim, które dążyły do tego, ażeby całkowicie zabronić używania języka polskiego na lekcjach religii i śpiewu kościelnego. Można uznać, iż Września stała się centrum polskiego zrywu patriotycznego w ówczesnym zaborze pruskim.

We Wrześni funkcjonuje Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich. Jest to placówka, która przybliża turystom historię miasta, a przede wszystkim unaocznia przebieg strajku dzieci polskich przeciwko zaborcy pruskiemu. Ze strony internetowej owego muzeum możemy dowiedzieć się, iż symbolem protestu uczniów była Bronisława Śmidowiczówna, która zwróciła nauczycielowi niemiecki katechizm, trzymając go przez fartuszek. Dzieci odmawiały wykonywania poleceń, które były wydawane po niemiecku. Protest najbardziej nasilił się 20 maja 1901 roku. Dyrekcja zaczęła stosować różnego rodzaju chłosty. Uczniowie nie poddawali się jednak, na wszelkie pytania odpowiadali wyłącznie w języku polskim. Do strajku dołączyli również rodzice i polscy mieszkańcy miasta. Dochodziło nawet do rękoczynów. Najaktywniejsi rodzice zostali postawieni przed sądem. Proces miał miejsce w nieodległym Gnieźnie. Za udział w proteście ukarano około 20 osób. Nieco później politykę pruską względem uczniów nieco zliberalizowano i nie stosowano tak surowych kar. Stefania, siostra Bronisławy Śmidowiczównej, była ostatnią osobą, która strajkowała. Opór zakończyła w 1904 roku.

Uczniów wspierał ks. Laskowski, który prowadził tajne lekcje religii w języku polskim. Kapłana po jakimś czasie zmuszono jednak do opuszczenia miasta. W obronie dzieci wrzesińskich stanęła m.in. Maria Konopnicka (ma swój pomnik we Wrześni). Postawa uczniów wrzesińskich jest na prawdę godna naśladowania. Bohaterstwo tych dzieci jest niepodważalne.

Miasto usytuowane jest nad rzeką Wrześnicą. Pierwsza wzmianka o tym wielkopolskim grodzie pochodzi z 1256 roku. Jako miasto zostało wymienione w dokumencie biskupa krakowskiego Bodzanty, a miało to miejsce w roku 1357. Nazwa miejscowości pochodzi prawdopodobnie od wrzosów, które porastały omawiany teren. Do najważniejszych zabytków Wrześni należałoby zaliczyć kościół parafialny (farny), pałac, ratusz czy też liczne kamienice. Zapraszam na spacer po Wrześni.

Kościół farny pw. WNMP i św. Stanisława Biskupa, XV wiek, wielokrotnie przebudowywany

Kościół św. Ducha, poewangelicki, 1894

Siedziba sądu, 1906

Ratusz neogotycki, 1909-1910

Rynek we Wrześni

Pałacyk, XIX wiek

Budynek Urzędu Stanu Cywilnego, 1913-1914

Budynek Starostwa Powiatowego, XIX wiek

Pałac Mycielskich, 1870, obecnie hotel

A na przeciwko pałacu stoi pomnik Marii Konopnickiej…

Budynek neogotyckiej poczty

Ulica Warszawska – jedna z centralnych ulic

Kamieniczki i ulice

Dworzec kolejowy

Września to niewątpliwie ciekawe miasto, które odegrało ważną role w historii Polski. Posiada bardzo dobrą bazę noclegową. Polecam HOSTEL HELIOS. Warto przyjechać do Wrześni!

Zdjęcia Andrzej Pietruszka, 28 kwietnia 2023 r.

Info na podstawie:

• Muzeum Regionalnego we Wrześni;
• Urzędu Miasta we Wrześni;
• Wikipedii;
• Strony internetowej Polska Niezwykła;