Borysław – miasto szybów naftowych

Borysław to miasto, które znajduje się w rejonie drohobyckim obwodu lwowskiego, położone nad rzeką Tyśmienicą. Warto podkreślić, że Borysław wraz z Drohobyczem oraz Truskawcem tworzy tak zwane kresowe trójmiasto. Miejscowość nie posiada tak licznych zabytków, jak powiedzmy pobliski Drohobycz, natomiast za czasów zaboru austriackiego, międzywojennej Polski oraz Związku Radzieckiego stanowiła ważny ośrodek przemysłu naftowego. Taką samą rolę pełni także w niepodległej Ukrainie. Gwałtowny rozwój kresowego miasta przypada na XIX wiek, gdy na wielką skalę zaczęto wydobywać złoża nafty. Borysław jest więc miastem przemysłowym.

Jak już wcześniej wspomniałem, w Borysławiu nie ma wielu zabytków, ale pragnę podkreślić, że jest on miastem, w którym jest bardzo dużo zieleni. Usytuowanie Borysławia wśród karpackich lasów dodaje mu uroku i malowniczego wyglądu. Zwiedzanie miasta zacząłem z najbardziej znanego zabytku, jakim jest dawny kościół św. Barbary, który znajduje się przy ulicy Włodzimierza Wielkiego. Obecnie jest to cerkiew greckokatolicka pw. św. Anny. Obiekt sakralny został wybudowany w stylu neogotyckim z elementami neoromańskimi. Wskutek tego, że zabytek obecnie jest użytkowany przez grekokatolików, uzyskał wiele elementów typowych dla cerkwi. Wieżyczki, które na pierwszy rzut oka wyglądają jak gotyckie, nie są ostre, lecz zakończone małymi baniami – ważnymi składnikami architektury cerkiewnej. Witraże oraz malowidła są pięknie wykonane, z charakterystycznymi elementami dla wschodnich obrządków chrześcijańskich. Z dawnego wyposażenia budowli nie pozostało prawie nic. Do dziś zachowała się tylko ambona. Cerkiew słynie z tego, że gromadzi relikwie wielu świętych, które przyciągają rzesze pielgrzymów z całej Ukrainy i nie tylko. Będąc w świątyni we wrześniu bieżącego roku, zastałem prace remontowe. Cerkiew św. Anny niewątpliwie jest najważniejszą wizytówką Borysławia.

W pobliżu cerkwi św. Anny usytuowany jest rzymskokatolicki kościół pw. św. Barbary. Jest to nowy kościół, którego budowę rozpoczęto na początku XXI wieku. Konsekracja świątyni miała miejsce w 2013 roku. Msze święte w miejscowej parafii odbywają się w języku polskim. Kościół został wybudowany w stylu modernistycznym, jest nieduży, pokryty czerwoną dachówką, ze strzelistą wieżą. Na placu przykościelnym usytuowane jest lapidarium z tablicami, które upamiętniają wybitnych ludzi związanych z Borysławiem. Świątynia jest nie tylko centrum religijnym, ale tez miejscem spotkań miejscowych Polaków. Kościół odgrywa olbrzymią rolę w polskim życiu kulturalnym miasta. Miejscowi Polacy z dużym zapałem dbają o swoją świątynię. Teren przy kościele jest uporządkowany oraz zadbany.

Warto nadmienić, że w Borysławiu działa Polskie Kulturalno – Oświatowe Towarzystwo „Zgoda”, które ma na celu promowanie kultury polskiej. Przy organizacji działa Koło Teatralne oraz zespół „Borysławiacy”. Towarzystwo prowadzi także zajęcia z języka polskiego. Organizacja niewątpliwie integruje polskich mieszkańców Borysławia.

Nieopodal kościoła, przy ulicy Włodzimierza Wielkiego, znajduje się cmentarz rzymskokatolicki, który został założony w XIX wieku. Do dzisiaj zachowały się nagrobki z polskimi napisami.

Centralnym punktem miasta jest plac Iwana Franki, który otoczony jest budynkami pochodzącymi z okresu powojennego. W dużej mierze są to obiekty mieszkalne. Niedaleko znajduje się również rada miejska. Co prawda nie jest to ratusz, lecz współczesny gmach, wybudowany za czasów ZSRR.

W pobliżu placu centralnego stoją dwa okazałe budynki, wybudowane jeszcze w okresie międzywojennym. W jednym z nich mieści się Pałac Kultury, a w drugim, wykonanym z czerwonej cegły – urząd pocztowy. Naprzeciwko omawianych obiektów zobaczyć można pomnik poświęcony mieszkańcom Borysławia, którzy brali udział w likwidacji skutków katastrofy w Czarnobylu.

Przy ulicy Karpacka Brama usytuowane jest Muzeum Nafty i Gazu, które gromadzi stare fotografie Borysławia z XIX wieku, lampy naftowe, monety, znaczki, książki, narzędzia używane w przemyśle naftowym i itp. Naprzeciwko muzeum znajduje się park miejski. W parku możemy zobaczyć szyby naftowe. Niektóre z nich mają swoje imiona, takie jak Zdzisław, Edward czy Klajner. Do dnia dzisiejszego szyby są czynne, a za ich pracą można spostrzegać przebywając np. w parku. Uważam, że szyby naftowe, które można napotkać w różnych częściach miasta, są jedną z najciekawszych atrakcji Borysławia oraz mają olbrzymią wartość historyczną. Warto byłoby wpisać je do rejestru zabytków. W parku stoi także pomnik Adama Mickiewicza, na którym widnieje napis w języku ukraińskim: „Adam Mickiewicz 1798 – 1855. Od pracowników przemysłu naftowego miasta Borysław”. Park jest doskonałym miejscem, w którym można miło i pożytecznie spędzić wolny czas. Dzieci mają do dyspozycji plac zabaw, piaskownicę czy też huśtawki. Nieopodal parku znajduje się duży gmach szkoły oraz stare kamienice.

Przy drodze w stronę Schodnicy znajduje się Muzeum Krajoznawcze. Ekspozycje muzealne podzielone są na następujące działy: przyrodniczy (fauna, flora, klimat okolic Borysławia), historyczny (historia miasta od czasów zamierzchłych do współczesności), jeszcze inny dotyczy przemysłu naftowego (narzędzia wykorzystywane w celu wydobywania nafty, fotografie szybów naftowych itd.). W muzeum można także obejrzeć obrazy współczesnych artystów. Obok muzeum znajdują się stare budowle, pochodzące z przełomu XIX oraz XX wieku. W jednym z budynków znajduje się biblioteka dla dzieci i młodzieży.

Miałem również okazję zwiedzić dawny kościół rzymskokatolicki w Mraźnicy – dzielnicy Borysławia. Budowla sakralna powstała w latach trzydziestych ubiegłego wieku. Obiekt jest doskonałym przykładem architektury dwudziestolecia międzywojennego. Obecnie jest to cerkiew prawosławna. Obiekt sakralny ma bardzo wysoką wieżę, która niegdyś była płasko zakończona. Dzisiaj natomiast jest uwieńczona banią. Fasada jest schodkowa. Okna budowli są ostrołukowe. Będąc obok świątyni we wrześniu 2019 roku, zauważyłem prace remontowe.

W Borysławiu znajduje się także kilka drewnianych cerkwi: m. in. cerkiew pw. Jana Chrzciciela z roku 1879 oraz cerkiew Pokrowy z roku 1902. Najnowszym obiektem architektury drewnianej kresowego miasta jest cerkiew Narodzenia Najświętszej Marii Panny, która pochodzi z 2014 roku.

Borysław – miasto, które może zauroczyć podróżnika dużą ilością zieleni, jest schludne i czyste, lecz przede wszystkim jego główną atrakcją są szyby naftowe, które świadczą o dawnej świetności oraz bogactwie złóż naturalnych tej miejscowości. Warto też przy okazji poznać niezwykle ciekawą historię przemysłu naftowego na Ziemi Drohobyckiej.

tekst i zdjęcia Andrzej Pietruszka, wrzesień A. D. 2019