Zabytki miasta Proszowice, małopolskie

Proszowice to miasto w północnej części województwa małopolskiego, jest siedzibą powiatu proszowickiego oraz gminy Proszowice. Chyba najbardziej rozpoznawalnym zabytkiem osady jest gotycki kościół parafialny, który znajduje się nieopodal rynku. Proszowice mają zabudowę małomiasteczkową. Jest to nieduża osada, ale bardzo urokliwa. Zapraszam na wirtualny spacer po mieście. Zwiedzanie Proszowic zacząłem właśnie od kościoła parafialnego, który jest cichym świadkiem dziejów miasta.

Kościół w Proszowicach

Na dzwonnicy kościelnej znajduje się tablica informacyjna, na której można przeczytać, iż ” Początki parafii Proszowice i powstanie pierwszej świątyni toną w mrokach dziejów. Dokumenty mówią o kościele zbudowanym w roku 1240 za czasów księcia Bolesława Wstydliwego. Opiekunami parafii i kościoła byli kolejni królowie i książęta. Gościli często na tutejszym dworze, który był w czymś rodzaju letniej rezydencji (m.in. Jadwiga królowa). Gotycka świątynia, z której zachowały się mury prezbiterium powstała na przełomie XIV i XV wieku i była przez Długosza porównywana z najpiękniejszymi kościoła Krakowa. W 1550 r. król Zygmunt Stary podczas Sejmu Piotrkowskiego oddał kościół i parafię pod opiekę Akademii Krakowskiej. Od tej chwili, aż do XIX w. proboszczami byli profesorowie tej uczelni, m.in. ks. Wacław z Oświęcimia, ks. Aleksander Krzysztoporski (w 1631 r. funduje ołtarz główny), ks. Jakub z Ujścia (fundator obrazu w ołtarzu głównym)…”.

W przeszłości w omawianym kościele odbywały się sądy królewskie oraz sejmiki szlacheckie. Podczas jednego z sejmików doszło do rozlewu krwi, przez co obiekt musiano na nowo konsekrować. Podczas zaborów Proszowice były pod jurysdykcją cara rosyjskiego.

W maju 1824 roku zawaliła się fasada świątyni oraz jej sklepienie. Fasada kościelna posiada obecnie cechy neogotyckie. Odbudowa obiektu trwała około 10 lat. Malowidła pochodzą z początku XX wieku.

Rynek proszowicki

Na rynku w Proszowicach prowadzone są prace rewitalizacyjne. Przy okazji archeolodzy prowadzą swoje badania archeologiczne. Głównym celem prac archeologów jest odkrycie fundamentów ratusza proszowickiego. Do tej pory nie natrafiono na jego pozostałości. Starsi mieszkańcy wskazują, że magistrat mógł stać w miejscu, gdzie stoi obecnie pomnik Tadeusza Kościuszki (centralna część rynku w Proszowicach). Pomimo tego, że poszukiwania fundamentów ratusza nie przyniosły pożądanych efektów, to jednak archeologom udało się dokonać kilku ciekawych odkryć. Na rynku proszowickim specjaliści wykopali m.in. szkielet dziecka (okres brązu lub neolitu), szkielet psa (prawdopodobnie wczesne średniowiecze), monety, naczynia ceramiczne, kafel piecowy czy też kamienną siekierkę.

Kaplica św. Trójcy z roku 1859

Na obrzeżach Proszowic znajduje się cmentarz żydowski. W okolicy Proszowic jest również wiele zabytkowych kapliczek.

Proszowice być może nie posiadają zbyt wielu zabytków, ale jednak warto wybrać się chociaż na dwie godziny do omawianej osady i pochodzić jej wąskimi uliczkami. Myślę, że warto przyjechać do Proszowic. Jest to piękna miejscowość!

Zdjęcia A. Pietruszka, 9.10.2021