W podkieleckich Piotrkowicach, świętokrzyskie

Dziś ponownie przenosimy się do województwa świętokrzyskiego, a mianowicie do Piotrkowic niedaleko Kielc. Otóż Piotrkowice to wieś w gminie Chmielnik. Osada niegdyś posiadała status miasta. Miejscowość znajduje się przy drodze krajowej, która łączy Kielce z Buskiem-Zdrojem oraz Tarnowem. Do najważniejszych zabytków osady należałoby zaliczyć zespół klasztorny bernardynów z XVII stulecia, kościół cmentarny św. Stanisława Biskupa czy dawny zespół pałacowy Tarnowskich. Zapraszam do zapoznania się z historią wsi Piotrkowice.

Kościół św. Stanisława Biskupa w Piotrkowicach

Historia Piotrkowic sięga XII stulecia. Pierwotnie wieś należała do parafii w pobliskich Minostowicach. Oddzielna piotrkowicka parafia powstała mniej więcej w drugiej połowie XIV wieku. Jan Długosz pisał, że w miejscowości istniał drewniany kościół pw. św. Krzyża, do którego należeli wierni z okolicznych wiosek. W roku 1559 wybudowano nowy murowany kościół, którego patronem został św. Stanisław. Budowla została wzniesiona z inicjatywy Zofii i Pawła Ossowskich. Ich nagrobek znajduje się w kościele klasztornym pw. Zwiastowania Pańskiego. Na początku XIX wieku omawiana świątynia popadła w ruinę. W latach 20. XIX stulecia nabożeństwa zaczęto sprawować w kościele klasztornym, który znajduje się nieopodal. Samą budowlę przeznaczono na kaplicę cmentarną. Obecnie świątynia jest w częściowej ruinie. Z jej dawnego wyposażenia zachował się ołtarz główny fundacji Marcina Rokszyckiego. Obecnie znajduje się on w kaplicy loretańskiej miejscowego sanktuarium. Tylko dwa razy do roku w dawnym kościele parafialnym odprawiane są msze święte: w dzień zaduszny oraz w święto św. Stanisława Biskupa i Męczennika.

Sanktuarium Matki Bożej Loretańskiej

Wiadomo, że w miejscu, gdzie stoi obecnie zespół klasztorny, znajdował się niegdyś krzyż z wizerunkiem Chrystusa. Obok tego krzyża gromadziło się bardzo dużo wiernych, ponieważ miały tam miejsce liczne objawienia oraz wizje. Ówczesny proboszcz Andrzej Gnoiński był bardzo sceptycznie nastawiony wobec cudów, które tam „rzekomo” działy się. Kazał on zaorać pole obok krzyża i zasiać tam zboże. Kiedy rolnik orał ziemię, niespodziewanie zepsuł się pług. Wypłoszone woły uciekły natomiast do lasu. Na już zoranej glebie rolnik zauważył maleńką figurkę Matki Boskiej. Wydarzenie to było niezwykłe, a proboszcz od tamtej pory nie zabraniał gromadzić się w miejscu, gdzie stał krzyż. Wierni wymadlali tam liczne łaski za wstawiennictwem Matki Boskiej. Dość głośna w tamtym czasie była sprawa Zofii Rokszyckiej, żony starosty połanieckiego Marcina Rokszyckiego, która doznała cudownego uzdrowienia. Rokszyccy w ramach podziękowania za okazane łaski, ufundowali drewnianą kaplicę na cześć Matki Boskiej. W sierpniu 1628 roku miało miejsce uroczyste przeniesienie gotyckiej figury Marii z Dzieciątkiem z kościoła św. Stanisława do drewnianej kaplicy. W niej też umieszczono znalezioną na polu figurkę Matki Boskiej. Uważa się, że wydarzenie to zapoczątkowało sanktuarium Matki Boskiej Loretańskiej w Piotrkowicach.

W okresie późniejszym ze względu na to, że do Piotrkowic przyjeżdżało co raz więcej wiernych, opisywana powyżej kaplica nie była w stanie ich wszystkich pomieścić. Ród Rokszyckich postanowił więc, że zostanie wybudowana murowana świątynia wraz z klasztorem. W literaturze przedmiotu można doczytać się, że w roku 1652 ukończono budowę nowego kościoła w Piotrkowicach.

Matka Boska Loretańska z Piotrkowic, gotycka, z około 1400 roku

Zespół „pałacowy” Tarnowskich w Piotrkowicach

Zespół został wzniesiony w XVIII wieku. Przebudowano go natomiast w XIX wieku. Jestem trochę zawiedziony tym niby pałacem. Gdzie on właściwie jest? Można zobaczyć jedynie trzy budynki, które, moim zdaniem, nie nawiązują w żaden sposób do architektury z XVIII i XIX wieku. Zapewne liczne przebudowy spowodowały, że utraciły swój pierwotny wygląd. Teren ogólnie jest bardzo zaniedbany. Niegdyś w omawianych budynkach mieściła się szkoła oraz przedszkole. Obecnie budynki stoją puste i z roku na rok popadają w co raz większą ruinę. Nie ukrywam, ma to miejsce jakiś potencjał. Można by było tam urządzić hotel czy coś podobnego. No niestety nie przypomina mi to w żaden sposób zespołu pałacowego, czegoś mi tu brakuje jednak. Moje zdanie jest takie, że zespół pałacowy odremontowano jakiś czas temu na współczesną modę, przez co utracił swój urok.

Piotrkowice to fajna miejscowość, warto tam przyjechać i zobaczyć przede wszystkim sanktuarium. Myślę, iż miłośnik architektury sakralnej będzie nim zachwycony.

Zdjęcia Andrzej Pietruszka, 14.11.22, informacje na podstawie przewodnika „Piotrkowice. Sanktuarium Matki Boskiej Loretańskiej”, 2017 rok.