ZABYTKI SANDOMIERZA

Sandomierz to miasto w województwie świętokrzyskim, jest siedzibą powiatu sandomierskiego. Miasto leży 85 kilometrów na wschód od Kielc. Miejscowość położona jest nad Wisłą. Osada została założona w X wieku. Sandomierz odgrywał ważną rolę na szlaku handlowym do grodu Kraka oraz na wschód Europy. Za czasów króla Bolesława III Krzywoustego Sandomierz był stolicą jednego z księstw dzielnicowych. Osada dość mocno rozwijała się pod panowaniem Henryka Sandomierskiego, Bolesława Kędzierzawego, Kazimierza II Sprawiedliwego oraz Mieszka Starego. Sandomierz uzyskał prawa miejskie w roku 1241. Niejednokrotnie miasto było niszczone przez Tatarów. Osada ucierpiała także podczas potopu szwedzkiego oraz najazdu wojsk Rakoczego. Po III rozbiorze Polski Sandomierz znalazł się pod zaborem austriackim, natomiast od roku 1815 był częścią Królestwa Polskiego. Za czasów II RP osada była stolicą Centralnego Okręgu Przemysłowego. Obecnie Sandomierz jest ważnym ośrodkiem kulturalnym województwa świętokrzyskiego. Miasto odwiedzane jest nie tylko przez turystów z Polski, ale również z różnych zakątków świata. Sandomierz posiada bardzo cenne zabytki, które pokrótce omówię w dzisiejszym artykule. Zapraszam serdecznie na wirtualną wyprawę po Sandomierzu!

Centralne miejsce na rynku sandomierskim zajmuje ratusz. Obok ratusza stoi studnia miejska. Przy Placu Głównym w Sandomierzu znajdują się bardzo interesujące stylowo kamienice. Można byłoby tu wymienić kamienicę Oleśnickich z XVI wieku (obecnie siedziba poczty), gotycką kamienicę „Pod Ciżemką” (dziś hotel) czy też dom Mikołaja Gomółki – kompozytora polskiego okresu renesansu.

Budowla powstała w XIV wieku, ale w XVI stuleciu została przebudowana. W XVII wieku do ratusza dobudowano wieżę, na której w XVIII stuleciu zamontowano zegar. W 1958 roku na jednej z ścian ratusza znajduje się zegar słoneczny i herb Sandomierza. Ratusz pełni obecnie funkcję Pałacu Ślubów.

TRASA PODZIEMNA

Wejście do podziemi znajduje się na tyłach kamienicy Oleśnickich. Trasa podziemna wynosi około 450 metrów. Turysta może zwiedzić Komorę Flisaków, Korytarz Bakałarzy, Komnatę Rycerską, Chodnik Straceńców czy też Komnatę Haliny Krępianki. W przeszłości w omawianych podziemiach sandomierzanie przechowywali beczki z winem oraz solą.

Nieopodal rynku, pomiędzy kamienicami, znajduje specjalne „Ucho igielne”. Przez owe „ucho” w przeszłości komunikowali się dominikanie z dwóch klasztorów: jeden z nich znajdował wewnątrz murów obronnych, a drugi – poza murami osady. Brama czy furta (bo też znalazłem takie określenie) jest pozostałością murów obronnych.

Bożnica została wybudowana w II połowie XVII stulecia. Na sklepieniach oraz ścianach synagogi dotrwały do naszych czasów resztki malowideł. Budowla obecnie pełni funkcję Archiwum Państwowego.

W mieście znajdowało się kilka bram miejskich. Do dnia dzisiejszego dotrwała tylko Brama Opatowska. Obiekt jest doskonałym miejscem widokowym, z którego można podziwiać Sandomierz z góry. Budowla została wzniesiona w II połowie XIV stulecia. Attyka zwieńczająca bramę została dobudowana w XVI wieku. Od Bramy Opatowskiej odchodzą fragmenty dawnych fortyfikacji miejskich.

Niedaleko Bramy Opatowskiej znajduje się XV-wieczny kościół pw. św. Ducha. Obiekt ma jedną nawę oraz sklepienie kolebkowe. Świątynia stoi na miejscu, gdzie niegdyś znajdowały się dawne zabudowania kościelne z wieku XIII.

Świątynia została wybudowana w XVII stuleciu. Jest to jednonawowa budowla, która posiada sklepienie kolebkowo-krzyżowe. We wnętrzu kościoła znajduje się XVII-wieczna ambona autorstwa Mateusza Rozkwitowicza, która jest bogato zdobiona.

Obiekt sakralny został wzniesiony w XVII wieku. Jest to jednonawowa budowla, która posiada sklepienie kolebkowe. W kryptach kościelnych spoczywają szczątki reformatorów, jak również znajduje się zmumifikowane ciało Teresy Izabelli Morsztynówny, która była córką wojewody sandomierskiego. Zmarła w wieku 18 lat. Morsztynówna pochowana jest w szklanej trumnie.

Budowla została wzniesiona w roku 1349 roku z polecenia króla polskiego Kazimierza Wielkiego. Zamek jest budowlą piętrową, która posiada dwie basteje bo bokach. Wieża od strony południowo-zachodniej została wybudowana w wieku XV. W latach 1817 – 1959 w obiekcie znajdowało się więzienie. W latach późniejszych zamek przeszedł restaurację. Obecnie jest siedzibą Muzeum Okręgowego.

Jest to najcenniejszy, ale jednocześnie najstarszy zabytek miasta Sandomierz. Obiekt został wzniesiony w latach 1226-1250. Jego fundatorem jest Iwo Odrowąż. Świątynia jest budowlą ceglaną i reprezentuje styl romański. We wnętrzu kościoła znajdują się kaplice Matki Boskiej Różańcowej oraz św. Jacka. Nawa główna posiada drewniany sufit. Wnętrze budowli posiada surowy wygląd.

Świątynia została wybudowana w latach 1426-1434. Niegdyś była to budowla gotycka. Po licznych przebudowach uzyskała wygląd barokowy. We wnętrzu kościoła są ciekawe obrazy oraz malowidła. W kościele znajduje się XVIII-wieczna kaplica św. Barbary.

WĄWÓZ SW. JADWIGI

Wąwóz powstał w wyniku działania ruchów grawitacyjnych oraz wód deszczowych. Ściany owego wąwozu w niektórych miejscach mają nawet 10 metrów wysokości. Jest do doskonałe miejsce na spacer.

Budowla powstała w miejscu romańskiej świątyni, która została zniszczona przez Litwinów oraz Tatarów. Fundatorem katedry jest Kazimierz Wielki. Świątynia powstała w II połowie XIV stulecia. Kościół jest trójnawową budowlą z sklepieniem krzyżowo-kolebkowym, które zdobione jest zwornikami. Przy filarach znajdują się rokokowe ołtarze. We wnętrzu katedry można również podziwiać XV-wieczne malowidła. Świątynia została wybudowana w stylu gotyckim, ale większość jej wyposażenia jest barokowa.

Gmach reprezentuje styl klasycystyczny. Pałac został wybudowany w latach 1861-1864. Obiekt posiada półkolistą kaplicę. Budowla była rezydencją papieża Jana Pawła II podczas jego wizyty w Sandomierzu w roku 1999.

Fundatorem obiektu jest Jan Długosz. Jest to ceglana budowla z dwuspadowym dachem. Na jednej ze ścian znajduje się tablica fundacyjna z herbem Wieniawa, który należał do ks. kanonika Jana Długosza. Obecnie w budowli znajduje się Muzeum Diecezjalne.

Obiekt znajduje się przy ulicy Jana Długosza. Fundatorem kolegium jest Hieronim Gostomski. Budowla została wzniesiona w latach 1602-1615 przez zakon jezuitów. Po zlikwidowaniu zakonu w budowli znajdowała się szkoła oraz szpital. W czasach współczesnych obiekt pełni funkcję liceum, które jest jednym z najstarszych na terenie Polski. Przy wejściu na dziedziniec stoi figura Ignacego Loyoli – założyciela zakonu jezuitów.

Dworek Stróżyńskich – murowany, niedawno odnowiony obiekt. Powstał w roku 1861. Budowla pełni obecnie funkcję hotelu.

Dworek Karpińskich – zbudowany na przełomie XVIII i XIX wieku.

Dworek Skorupskich – zbudowany przez D. Skorupskiego. Jest to drewniano-murowany obiekt z XIX wieku.

Tekst i zdjęcia Andrzej Pietruszka, 11 kwietnia 2020 roku.