Wieluń – miasto z tragiczną historią, województwo łódzkie

Ku pamięci ofiar wojen, a szczególnie I i II wojny światowej, jak również wojny rosyjsko-ukraińskiej

Wieluń – miasto, w którym zaczęła się II wojna światowa

Wieluń to miasto powiatowe w województwie łódzkim. O tym mieście słyszałem niejednokrotnie. W końcu postanowiłem wybrać się do Wielunia. Był słoneczny i bardzo upalny czerwcowy piątek. W przeszłości Wieluń był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego. W XIV stuleciu znajdował się w województwie sieradzkim (z Wielunia do Sieradza to „rzut beretem”). Prawa miejskie Wieluń otrzymał dość wcześnie, a był to wiek XIII (w 1281 lub 1283). Miasto posiadało też zamek. Nie dotrwał on jednak do naszych czasów. Po rozbiorach Polski miasto znalazło się pod zarządem rosyjskim.

Szczególnie tragiczna jest historia miasta podczas II wojny światowej. 1 września 1939 o godzinie 04.40 miał miejsce nalot niemieckich samolotów, które zrzucały na miasto bomby. W związku z bombardowaniem zniszczeniu uległo około 75% zabudowy Wielunia, w tym obiekty zabytkowe. Niemcy nie oszczędzili nawet szpitala, gdzie przebywali chorzy. Podczas niemieckiego nalotu pod gruzami szpitala znaleziono około 40 ciał. Trudno określić ogólną liczbę zabitych mieszkańców Wielunia podczas owego bombardowania. Historycy podają różne liczby, oscylują one w granicach od 127 do około 2500 osób. Być może ofiar było o wiele więcej. Niemcy chowali zabitych w grobach masowych bez ich przeliczenia (miasto do 1945 roku było pod okupacją niemiecką). Niektórzy historycy twierdzą, iż to właśnie w Wieluniu zaczęła się II wojna światowa, chociaż powszechnie wskazuje się na Westerplatte. Wieluń w II Rzeczypospolitej był miastem, które znajdowało się stosunkowo niedaleko od granicy polsko – niemieckiej. Niemcy wszczynając wojnę, wybrali za swój pierwszy cel Wieluń. Mogło to być oczywiście inne miasto, które w tamtych czasach znajdowało się niedaleko Niemiec. Wojny i tak niczego nie nauczyły ludzkości. Wpływowi tego świata popełniają te samy błędy, co kiedyś. Liczy się tylko władza, a zwykły człowiek nic nie może z tym zrobić, bo jest za mały. Historia zatoczyła koło i w 2022 roku bestialskie bombardowania miast mają miejsce na Ukrainie. Tylko, że tym razem dokonują tego Rosjanie. A najbardziej cierpią na tym cywile, tak jak to miało miejsce w Wieluniu. Czy ludzkość kiedyś się opamięta? Nigdy więcej wojny!

Z Wielunia jest niedaleko do Częstochowy (województwo śląskie), jak również do Kluczborka (województwo opolskie). Miasto jest dobrze skomunikowane z Łodzią, Wrocławiem, Warszawą czy Krakowem.

Pomimo tego, że wiele wieluńskich zabytkowych budowli zostało zniszczonych podczas II wojny światowej, to i tak niektóre z nich udało się uratować bądź w jakimś stopniu odbudować. Wieluń to niewątpliwie miasto kościołów. Zapraszam na spacer po mieście!

Architektura sakralna

Kościół pw. św. Józefa z dawnym kolegium pijarskim, barokowy 

Kolegiata Bożego Ciała z XIV w., fundator Kazimierz Wielki, gotycka

Kościół Franciszkanów, początek budowy w 1629

Kościół ewangelicki, XVII wiek, pierwotnie rzymskokatolicki

Kościół św. Mikołaja, XIV wiek, wielokrotnie przebudowywany, fundator Władysław Opolczyk

W kościele trwają obecnie prace remontowe. Pierwotnie była to gotycka świątynia. Obecnie wygląd zewnętrzny, jak i wewnętrzny zdominowany jest przez styl barokowy.

Kościół św. Barbary, 1515, tuż obok znajduje się nowy kościół

Fundamenty nieistniejącego kościoła pw. Michała Archanioła z XIII stulecia

Kościół ucierpiał podczas niemieckiego bombardowania Wielunia. W roku 1940 Niemcy ostatecznie wysadzili go w powietrze.

Dawna cerkiew, obecnie Wieluński Dom Kultury

Pomnik w miejscu, gdzie stała niegdyś synagoga wieluńska. Została zniszczona przez Niemców

Architektura świecka 

Rynek wieluński 

Kamienice wokół rynku zostały zniszczone podczas niemieckiego bombardowania. Główny plac otaczają obecnie współczesne budowle.

Ratusz wieluński i Brama Krakowska z XIV wieku

Ratusz pochodzi z wieku XIX, dobudowano go Bramy Krakowskiej.

Pozostałości Bramy Kaliskiej z XV stulecia 

Baszta Męczarnia z wieku XV

Fragmenty murów obronnych i Baszta Prochownia 

Fortyfikacje powstały za czasów króla Kazimierza Wielkiego. Mury obronne mocno ucierpiały podczas bombardowania miasta we wrześniu 1939. Obecnie można zobaczyć jedynie resztki średniowiecznych obwarowań Wielunia.

Baszta Swawola

Muzeum wieluńskie

Starostwo powiatowe w Wieluniu, budynek powstał na fundamentach dawnego zamku

Uliczkami miasta

Wieluń 1 września 1939

Wieluń to niewątpliwie ciekawe miasto, które posiada wyjątkową historię. Osadę podczas drugiej wojny światowej spotkał okropny los. Oby już więcej ta tragiczna historia nie powtórzyła się! Wieluń odbudowano, a i zabytkowych obiektów trochę zachowało się. Osada jest symbolem tragicznych losów Polaków oraz Żydów podczas drugiej wojny światowej. Warto przyjechać do Wielunia!

Zdjęcia Andrzej Pietruszka, 24 czerwca 2022