Wielka Łomnica to duża wieś gminna w północnej Słowacji, w kraju preszowskim, u podnóża Tatr. Pierwsza pisemna wzmianka o omawianej osadzie pochodzi z roku 1257, kiedy to król węgierski Andrzej II podarował górną część Spiszu swojemu dworzaninowi Adolfowi oraz jego siostrze Gertrudzie. Adolfa oraz jego siostrę wraz z małżonkiem uważa się za założycieli rodu Berzeviczów. Ich gniazdem rodowym została właśnie Wielka Łomnica (sł. Velka Lomnica). Nazwa miejscowości sugeruje, iż tereny te zasiedliła pierwotnie ludność słowiańska (prawdopodobnie Słowacy). Od połowy wieku XIII do Wielkiej Łomnicy zaczęła napływać ludność niemiecka, która w pewnym momencie zdobyła przewagę liczebną. Taki stan rzeczy trwał do około lat 40. ubiegłego wieku, kiedy to większość Niemców wyjechało do Niemiec. Obecnie wioska zamieszkiwana jest w dużej mierze przez Słowaków. Na ulicach miejscowości można zobaczyć również Romów. Przez Wielką Łomnicę przebiega linia kolejowa z Popradu do polskiej Muszyny. Ze stacji kolejowej w osadzie odjeżdżają również pociągi do tych miejscowości, które usytuowane są jeszcze bliżej słowackich Tatr. Wielka Łomnica nie posiada dużo zabytków. W miejscowości można zobaczyć dwa kasztele (czyli dwory, jeden górny, a drugi dolny), kościół ewangelicki czy też romańsko-gotycki kościół farny. Zapraszam na spacer po zabytkach Wielkiej Łomnicy.
Kasztel dolny
Kasztel ten został wzniesiony w roku 1757 nieopodal kościoła farnego. Obecnie stoi opustoszały i niestety niszczeje. Znajduje się on na obrzeżach wioski, przy drodze do Kieżmarku.
Górny kasztel
Górny kasztel został wzniesiony w roku 1581 z inicjatywy rodziny Berzeviczów. Około roku 1772 przebudowano go w stylu barokowym. Obiekt usytuowany jest w ścisłym centrum Wielkiej Łomnicy. Budowla obecnie jest w remoncie (stan styczeń 2025).
Kościół ewangelicki
Świątynię wzniesiono w roku 1784. Na początku XX stulecia do kościoła dobudowano neogotycką wieżę, która posiada neoromańskie okna. W roku 1909 umieszczono na niej zegar.
Kościół farny rzymskokatolicki pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej
Jest to najstarszy zabytek w Wielkiej Łomnicy. Opisywany obiekt sakralny został wzniesiony około roku 1280. Z tamtego okresu pochodzi romańska wieża oraz wczesnogotyckie prezbiterium. Pierwotnie nawa główna posiadała równy, drewniany strop. W czasie niepokojów świątynia pełniła również funkcję obronną. Około roku 1412 drewniany strop zamieniono na gotyckie sklepienie, które wsparto na dwóch słupach.
Romańskie okienka w wieży
Gotyckie „ślepe” okno w prezbiterium
W zakrystii można zobaczyć ciekawe malowidło, które przedstawia króla węgierskiego Władysława (jest świętym), który uwalnia chrześcijańską dziewczynę z rąk poganina Kumana. W nawie głównej można podziwiać malowidło, na którym ukazano świętego Mikołaja z Miry. W prezbiterium znajdują się piękne polichromie, na których można zobaczyć Chrystusa, Piłata, św. Jana Ewangelistę, św. Jana Chrzciciela, św. Stefana czy też Matkę Boską. Główny ołtarz w stylu rokokowym pochodzi z końca wieku XVIII. Obraz tam umieszczony ukazuje męczeństwo św. Katarzyny. W górnej partii ołtarza głównego można zobaczyć rzeźbę, która przedstawia ukoronowanie Najświętszej Marii Panny. W nawie głównej znajdują się dwa późnogotyckie ołtarze z około roku 1500. W pierwszym gotyckim tryptyku centralną postacią jest Matka Boska, a w drugim natomiast św. Mikołaj (sł. Mikulas).
Stacja kolejowa
Widoki na zimowe Tatry
Wielka Łomnica to niezwykle ciekawa miejscowość, która posiada doskonałą bazę turystyczną. Warto przyjechać do Wielkiej Łomnicy o każdej porze roku! Słowacja to piękny kraj!
Foto Andrzej Pietruszka, 18 stycznia 2025 r. Informacje na podstawie Urzędu w Wielkiej Łomnicy (tłumaczenie własne z języka słowackiego) oraz strony parafialnej kościoła farnego (strona po słowacku, tłumaczenie własne).