Kazimierza Wielka i jej atrakcje

Wstępne informacje

Kazimierza Wielka to niewielkie miasto w południowej części województwa świętokrzyskiego. Miejscowość jest siedzibą powiatu kazimierskiego oraz gminy Kazimierza Wielka. W niniejszym artykule chciałbym odpowiedzieć na podstawowe pytanie: „Czy omawiana osada została nazwana na cześć króla Kazimierza Wielkiego?”. Miasto usytuowane jest około 60 km na północny-wschód od Krakowa. Do najważniejszych zabytków miejscowości należałoby zaliczyć następujące obiekty: kościół parafialny, siedzibę dawnej cukrowni, basztę oraz willę właściciela cukrowni. Zapraszam na krótki spacer po Kazimierzy Wielkiej.

Nazwa miasta

Wydawać by się mogło, że miasto zostało nazwane na cześć Kazimierza Wielkiego, ale jak okazuje się, wcale tak nie jest. Historycy uważają, iż nazwa miejscowości pochodzi od rodu Kazimierskich, którzy byli właścicielami tejże osady (Kazimierzę Wielką otrzymali od króla Władysława Łokietka na przełomie XIII i XIV wieku). Można stwierdzić, że Kazimierza istniała jeszcze przed urodzeniem Kazimierza Wielkiego. Niedaleko opisywanej osady usytuowana jest wieś Kazimierza Mała. W celu odróżnienia dwóch Kazimierz, tej większej dodano drugi człon „Wielka”, a tej mniejszej – „Mała”. Uważam jednak, że niewykluczone jest to, że miejscowość została nazwana na cześć króla Kazimierza Wielkiego. Przecież historia czasem opiera się na domysłach, a szczególnie ta średniowieczna. Jak widzimy, istnieje kilka hipotez dotyczących nazwy miasta i każda z nich może być prawdziwa.

Historia osady 

Pierwsze wzmianki o Kazimierzy Wielkiej pochodzą z roku 1320. W okolicy zostały odkryte grobowce, które mają około 6000 lat. Świadczy to o tym, iż osadnictwo na omawianych terenach sięga zamierzchłych czasów. W nieodległych Słonowicach oraz Jakuszowicach były prowadzone badania archeologiczne, które potwierdzają działalność człowieka w okolicy Kazimierzy od dawien dawna. Pod koniec lat 50. XX stulecia Kazimierza Wielka uzyskała prawa miejskie. Aż do XX wieku osada miała status wioski. Dlaczego miejscowość, która posiadała tak dużą cukrownię, nie otrzymała wcześniej praw miejskich? Jest to niewątpliwie bardzo ciekawe pytanie.

Zabytki Kazimierzy Wielkiej

• Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego (1633), rozbudowany w latach 1894-1895, dzwonnica z XIX wieku
  

• Pałac Lacon z 1890, mieszkał tam właściciel cukrowni. Obecnie hotel
  

• Baszta z XIX wieku (tzw. okrąglak, mieszkali tam młodzi praktykanci kazimierskiej cukrowni). Obecnie Muzeum Ziemi Kazimierskiej

• Gmach dawnej cukrowni (w części budynku mieści się dziś market budowlany)

Uliczkami Kazimierzy Wielkiej

tekst i zdjęcia Andrzej Pietruszka, 16 października 2021 r.