Krasnystaw, lubelskie

Krasnystaw – senne, ale malownicze miasteczko

Dziś przenosimy się na wschodnie krańce Polski, a mianowicie na Lubelszczyznę. W tej części kraju bywam bardzo rzadko, dlatego relacja ta będzie bardzo wyjątkowa. Bohaterem dzisiejszego artykułu jest niewielkie miasteczko o oryginalnej nazwie Krasnystaw. Osada jest siedzibą powiatu i gminy. Miasto posiada niezwykle ciekawą historię. Miejscowość nie ma dużo zabytków. Jeżeli już mówimy o historycznych budowlach, to należałoby tutaj wymienić w pierwszej kolejności barokowy kościół parafialny z ciekawie ozdobioną fasadą, dawne zabudowania pojezuickie (obecnie muzeum), ratusz z zabytkowym rynkiem czy też synagogę. Omawiana osada była mi znana dzięki produktom mlecznym, które wytwarza tamtejsza spółdzielnia mleczarska. Jej wyroby można nawet kupić w drugiej stolicy Polski. Najbardziej smakują mi owocowe jogurty. Warto też dodać, iż Krasnystaw „wygrał” z nieodległym Zamościem, który był pierwotnie celem mojej wycieczki. Plany uległy zmianie z dnia na dzień. Zamość jest znany na cały kraj, natomiast Krasnystaw jest, niestety, w jego cieniu. Preferuję osady mniej znane, nie oblegane tak bardzo przez rzesze turystów. Pomimo tego, że Krasnystaw jest niedużym miastem, to warto jednak poświęcić chociaż te kilka godzin na jego odkrywanie. Zamość to nie zając, nie ucieknie. Mam nadzieję, że do Zamościa również kiedyś zawitam. Dziś porozmawiamy jednak o Krasnymstawie. Zapraszam na spacer po mieście!

Nazwa miasta

W książce „Krasnystaw i okolice” autorstwa Jolanty Pol można przeczytać, iż „…nazwa miasta pochodzi ponoć od słów królowej Zofii, czwartej żony Władysława Jagiełły, która podczas podróży z Krakowa do Lwowa zobaczyła piękny staw i zawołała: „Oto Krasny Staw”. W innej wersji to Władysław Jagiełło po przeprawie przez ziemie bełskie wjechał na lepszą drogę i powiedział: „krasno stawja…”. W herbie miasta można zobaczyć dwie ryby.

Krótka historia miasta

• W przeszłości Krasnystaw odwiedzili m.in. król Władysław Jagiełło, Zygmunt III Waza czy Stanisław August Poniatowski;
• Krasnystaw usytuowany jest na terenie, gdzie pierwotnie znajdowała się wieś Szczekarzew. Jej początki sięgają X stulecia. Na gruntach wyżej wspominanej osady założono właśnie Krasnystaw. Prawa miejskie nadał mu król Władysław Jagiełło, a miało to miejsce w roku 1394. Nazwa „Krasnystaw” pojawia się w dokumentach po raz pierwszy w roku 1462;
• Rozwojowi miasta sprzyjało wygodne położenie geograficzne. Przez Krasnystaw przebiegał szlak handlowy do Lwowa. Przez kilka wieków osada była siedzibą biskupów chełmskich. Miejscowy kościół pełnił też funkcję katedry;
• Miasto było niszczone przez najazdy tatarskie. W roku 1524 zostało strawione przez pożar. Krasnystaw był też splądrowany przez Szwedów oraz Kozaków;
• Krasnystaw był pod zaborem rosyjskim. W okolicy Krasnegostawu doszło do kilka starć podczas powstania styczniowego;
• Podczas drugiej wojny światowej Niemcy utworzyli w Krasnymstawie getto;
• Rynek zachował średniowieczny układ urbanistyczny;
• Przez miasto przebiega trasa kolejowa z Lublina do Zamościa, Bełżca czy Jarosławia;
• W mieście funkcjonuje duża mleczarnia, w której są zatrudnieni miejscowi mieszkańcy;
• W Krasnymstawie znajdował się niegdyś zamek. Jego zachowane elementy (zaledwie kilka!) można obejrzeć w Muzeum Regionalnym. W dużej mierze są to resztki kamiennych detali architektonicznych, m.in. ozdoby drzwi czy okien;

Zabytkowe budowle

Ratusz i rynek

Ratusz powstał na przełomie lat 50. i 60. XIX stulecia. Został strawiony przez pożar w roku 1914. Odbudowano go w latach 20. XX wieku.

Barokowy kościół pw. Franciszka Ksawerego z lat 1697-1717

Zabudowania pojezuickie, obecnie mieści się tam m.in. Muzeum Regionalne

Wstęp do Muzeum Regionalnego w Krasnymstawie kosztuje tylko 9 złotych. Za tę kwotę można zobaczyć bardzo dużo ciekawych eksponatów. Na zwiedzanie tej placówki muzealnej trzeba poświęcić około 1,5 godziny. Interesujące są działy, które dotyczą znalezisk archeologicznych. Ciekawie reprezentują się również malowidła w jednej ze sal. Można je podziwiać na zdjęciach powyżej. Warto przyjechać do Krasnegostawu i zwiedzić to wyjątkowe muzeum.

Dworek Starościński

Budynek przypominający spichlerz dworski 

Budynek dawnej synagogi, przebudowana po zniszczeniach wojennych 

Kościół Trójcy Przenajświętszej z lat 30. XIX wieku

Inne zabytkowe budowle

Kto szuka ciszy, to na pewno znajdzie ją w Krasnymstawie. Małe miasteczka zawsze mnie przyciągały, ponieważ posiadają niepowtarzalną aurę. Omawiana osada słynie również z tego, że w sierpniu każdego roku są tam organizowane „Chmielaki”. Jest to wydarzenie poświęcone wyrobom z chmielu. W literaturze przedmiotu można przeczytać, że Lubelszczyzna odgrywa kolosalną rolę w produkcji chmielu. „Chmielaki” będą miały miejsce w drugiej połowie sierpnia br. Warto przyjechać do Krasnegostawu!

Jeżeli chodzi o zabytki, to ciekawie reprezentuje się kościół parafialny oraz dworek. Są to niewątpliwie piękne budowle, które warto zobaczyć.

Literatura:

1. Książka „Krasnystaw i okolice”, autor Jolanta Pol, wydawnictwo Joolbook;
2. Książka-przewodnik z serii „Polska Niezwykła”, część o woj. lubelskim, praca zbiorowa;
3. Broszura o Muzeum Regionalnym w Krasnymstawie;

Zdjęcia Andrzej Pietruszka, 24 czerwca 2023